Czy warto rozwijać poczucie humoru?

Poczucie humoru można rozumieć w bardzo różny sposób. Może to być na przykład zdolność do tworzenia, rozumienia, pamiętania i odtwarzania żartów, częste reagowanie śmiechem na żarty i opowiadanie dowcipów, umiejętność doceniania dowcipu i cieszenia się humorem, strategia radzenia sobie ze stresem i postawa humorystycznego spojrzenia na świat. Humor bywa też określany jako pogoda ducha i zamiłowanie do śmiechu i przekomarzania, uśmiechanie się do innych ludzi, widzenie jasnej strony sytuacji i robienie żartów.

Humor jest związany z większym poczuciem szczęścia, mniejszym nasileniem depresji i lęku a także sposobem radzenia sobie ze stresem i sprzyja radzeniu sobie ze stresem w chorobie.

Do metod rozwoju poczucia humoru należy program nabywania nawyków w posługiwaniu się humorem 7HHP (McGhee 2010; Ruch, McGhee 2014), który obejmuje siedem etapów.

Pierwszy z nich polega na otaczaniu się humorem i rozmyślaniu o naturze własnego poczucia humoru. Przykładowe ćwiczenie tego kroku polega na obejrzeniu kilku śmiesznych programów telewizyjnych, a następnie podjęciu decyzji, który z nich najbardziej odpowiada poczuciu humoru danej osoby oraz potraktowanie tego jako okazji do refleksji nad własnym poczuciem humoru. Powyższe ćwiczenie sprzyja zagłębieniu się w humorze i myśleniu nad mocnymi i słabymi stronami własnego poczucia humoru.

Drugi etap interwencji psychologicznej tego programu obejmuje kultywowanie żartobliwego nastawienia. W przykładowym ćwiczeniu, należy wykonać listę rzeczy, które lubi się robić i wykorzystaniu śmiesznych rekwizytów przy tych czynnościach.

Celem kolejnego kroku programu rozwijania poczucia humoru jest to, by częściej się śmiać i robić to całym sercem. Jedno z ćwiczeń tego etapu polega na tym, by spędzać więcej czasu niż dotychczas w miejscach, gdzie ludzie częściej się śmieją, np. w kinie oglądając komedię lub na spotkaniach towarzyskich. Celem ćwiczenia jest również śmianie się podczas tych okazji w inny sposób niż zazwyczaj – np. głośniej i dłużej. W dalszej kolejności należy podjąć próbę śmiechu w sytuacjach odczuwania negatywnych emocji, np. złości, lęku, smutku – oraz obserwowanie, jaki to ma wpływ na własny stan emocjonalny.

Następny krok programu polega na rozwijaniu zdolności do tworzenia humoru w formie słownej. Ćwiczenie tego typu humoru polega na poszukiwaniu dwuznaczności i tworzeniu gry słów. Przykładowo, zadanie obejmuje wyszukiwanie w nagłówkach gazet dwuznaczności i kalamburów oraz zapisywanie ich i częstsze zwracanie uwagi na humor werbalny.

Celem piątego etapu programu rozwoju poczucia humoru jest zauważanie humoru w codziennym życiu, co jest kluczowe dla użycia humoru w radzeniu sobie ze stresem, dzięki dostrzeganiu zabawnych stron życia. Ćwiczenie tego kroku polega na zwracaniu uwagi na humorystyczne sytuacje występujące w domu, podczas drogi do pracy, itp. oraz zapisywanie śmiesznych obserwacji i dzielenie się nimi z innymi ludźmi.

W następnym kroku uczestnicy programu nabywają umiejętność śmiania się z samych siebie, tj. ze swoich błędów i słabości, co sprzyja radzeniu sobie ze stresem w sytuacjach trudnych. Według autorów programu, jest to zazwyczaj najtrudniejsza zdolność do wykształcenia, gdyż zawstydzające i dziwne sytuacje wywołują powstanie negatywnych emocji, co utrudnia reagowanie humorem. W przykładowym ćwiczeniu, uczestnicy mają za zadanie określenie swoich czułych punktów i aspektów własnego życia, z których trudno im się śmiać, na punkcie których są wrażliwi i opowiedzenie o nich grupie, a następnie podjęcie próby żartowania z siebie.

Siódmy etap programu polega na wykształceniu umiejętności reagowania humorem w obliczu stresu, czyli wykorzystanie zdolności wypracowanych w poprzednich krokach w stresie. Ćwiczenia w tym kroku obejmują wszystkie poprzednie ćwiczenia sześciu pierwszych etapów, lecz w sytuacji stresu. Początkowo nasilenie stresu ma być niewielkie, a z czasem należy trenować w sytuacjach bardziej stresogennych. Uczestnicy wykonują również listę najczęściej występujących u nich trudności i problemów, co sprzyja utrzymaniu gotowości do pozytywnego nastawienia i użycia humoru, gdy te trudne sytuacje wystąpią.

Ostatni etap programu rozwoju poczucia humoru polega na integracji wyuczonych nawyków, związanych z humorem, w codziennym życiu. Zadanie to polega na tym, by wykorzystywać różne rodzaje humoru z poprzednich etapów jednocześnie w danej sytuacji.

Program rozwijania humoru sprzyja zwiększeniu poczucia własnej skuteczności, pozytywnych emocji, poczucia kontroli, optymizmu oraz zmniejszeniu depresji, lęku i odczuwanego stresu.

Na podstawie:

Wolanin, A. (2016). Rozwój w kierunku szczęścia w psychologii pozytywnej: trening sił charakteru a dobrostan człowieka. Rynek – Społeczeństwo – Kultura, 04(20)

Martin R.A., Puhlik-Doris P., Lersen G., Gray J., Weir K., (2003) Individual differences in uses of humor and their relation to psychological well-being: Development of the Humor Styles Questionnaire, “Journal of Research in Personality”, nr 37, s. 48-75.

Ruch W., McGhee P.E., (2014) Humor Intervention Programs [w:] Parks A.C., Schueller S., (red.), The Wiley Blackwell handbook of positive psychological interventions, Chichester: Wileys.